Informatie opheldering Granuliet

Wat is granuliet?

Granuliet is een grondsoort die wordt geproduceerd door de fijnste fractie van gebroken steen uit groeves in Noorwegen en Schotland te wassen en vervolgens weer te persen tot een materiaal dat lijkt op leem. Granuliet is gecertificeerd als schone grond van AW-klasse.(1)

Granuliet is door zijn structuur uitermate geschikt als afdichtingsmateriaal, want het is vrijwel niet doorlatend. En door zijn draagkracht is granuliet goed te gebruiken als versterkingsmateriaal in dijken en als ophoogmateriaal voor grote projecten in de bouw. Daarnaast wordt granuliet ook toegepast in de keramische industrie, met name bij de productie van bakstenen.

[In de tekst op deze pagina staan verwijsnummers zoals (1) (2) (3) etc. De bron van deze verwijzingen staan onderaan deze pagina weergegeven.]

Waarom is er discussie over granuliet geweest?

Onbekendheid met het materiaal granuliet heeft voor discussies gezorgd toen deze grond werd toegepast als verondiepingsmateriaal in een grote plas in de gemeente West Maas en Waal. Door aandacht van de media en, als gevolg daarvan, ook door onrust bij bestuurders, is het product granuliet ten onrechte als verdacht aangemerkt. Het komt nog steeds voor dat vertegenwoordigers van het bevoegd gezag het gebruik van granuliet niet toestaan. Soms uit onwetendheid, soms uit angst voor media-aandacht. Daar is geen inhoudelijke reden voor en er is evenmin een rechtsgrond om dit te doen.(2)

Wat is de rol van Zembla?

Het televisieprogramma Zembla heeft op 6 februari 2020 een uitzending gewijd aan de toepassing van granuliet in het zandwingebied Over Maas in de gemeente West Maas en Waal.
De redactie deed het voorkomen of ze een groot schandaal had ontdekt. Rijkswaterstaat zou tegen de mening van deskundigen in op topniveau deze “afvalstort” er doorheen hebben gedrukt.
Deze tv-uitzending heeft veel impact gehad. Andere media namen de berichtgeving over, enkele Tweede-Kamerleden stelden de handelwijze van Rijkswaterstaat meermalen ter discussie, de gemeente West Maas en Waal voerde een aantal procedures tegen Rijkswaterstaat (die de gemeente allemaal heeft verloren).

Wat is er waar in de Zembla-uitzending?

Vrij weinig. Anders dan in de Zembla-uitzending stellig werd beweerd, is granuliet wél grond. Zowel voorzieningenrechters als de Raad van State (in een eindoordeel) hebben dit vastgesteld.(3)

Anders dan in Zembla werd beweerd, is granuliet niet schadelijk. Dit is diverse keren door verschillende onderzoekers vastgesteld. Het werd nog eens bevestigd in een omvangrijk rapport van ingenieursbureau Arcadis, met literatuuronderzoek, uitgebreide laboratoriumproeven en met analyses van tientallen boringen en watermonsters.(4)

Granuliet is “AW-klasse” grond

In tegenstelling tot wat via Zembla regelmatig is gesteld, is het bij de productie van granuliet gebruikte flocculant veilig te gebruiken. Het is een bindmiddel dat in tal van toepassingen zijn waarde bewijst. Er is geen sprake van uitloging of omzetting tot acrylamide, zoals door Zembla is gesuggereerd. Evenmin is er iets mis met het certificaat voor granuliet. Het certificaat is rechtsgeldig.(5)

Granuliet is grond van “AW-klasse”, dat is conform het Besluit Bodemkwaliteit (de wet) de schoonste categorie grond. Het certificaat wordt alleen verstrekt en blijft alleen behouden als het bij elk onderzoek door de certificerende instantie voldoet aan de voorwaarden om tot de AW-klasse te worden gerekend. Zulke onderzoeken worden al jarenlang, ongeveer tien keer per jaar, gedaan met altijd als resultaat dat granuliet voldoet.

Wat is er gebeurd rondom de tv-uitzending?

Graniet Import Benelux (GIB) heeft Zembla altijd van de juiste informatie voorzien, zowel voorafgaand aan de uitzending als daaropvolgend. Deze informatie is door de redactie niet serieus genomen. Sterker: Zembla bleef doorgaan met het verspreiden van suggestieve berichten, waarmee een beeld werd gecreëerd dat bij de toepassing van granuliet ernstige gezondheidsproblemen kunnen ontstaan en dat allerlei wettelijke regels zouden worden overtreden. Daarom heeft GIB de Raad voor de Journalistiek gevraagd een oordeel te vellen over de manier waarop de uitzending over granuliet is gemaakt.

Wat vindt de Raad voor de Journalistiek?

Deze Raad heeft de kwestie grondig bestudeerd en kwam na tien weken tot het oordeel dat de uitzending “onvolledig, eenzijdig en tendentieus” was. De redactie heeft onvoldoende wederhoor gepleegd en de klachten van GIB zijn dan ook gegrond verklaard (6). Als reactie daarop besloot BNNVARA de Raad voor de Journalistiek niet meer te erkennen, omdat de Raad onvoldoende zou zijn toegerust om onderzoeksjournalistieke programma’s te beoordelen. Die reactie heeft GIB verbaasd, omdat het – mocht dit al waar zijn – logisch was geweest als BNNVARA dat voorafgaand aan de klachtbehandeling had laten weten, en niet pas achteraf toen ze ongelijk had gekregen.

Wat vindt de rechter?

Zembla en enkele aan Zembla verbonden deskundigen bleven doorgaan met het verspreiden van onjuiste berichten over granuliet en over GIB. Noch de redactie, noch de directie of de Raad van Toezicht van BNNVARA accepteerde de uitnodiging van GIB om in gesprek te gaan. Daarom zag GIB zich genoodzaakt de civiele rechter om een oordeel te vragen, met name over de strafrechtelijke beschuldigingen die in de Zembla-uitzending zijn geuit. Deze zaak loopt nog.

Wat moeten overheden doen?

Zij moeten de aard van een materiaal kennen voordat zij een beslissing nemen over de toepasbaarheid van dat materiaal. Overheden mogen een geschikt materiaal, als dat voldoet aan alle eisen, niet verbieden. Dat een journalistiek programma zich opstelt zoals Zembla in deze kwestie heeft gedaan (en nog doet), zorgt begrijpelijkerwijs voor verwarring. Maar behoorlijk bestuur vereist dat de inhoud leidend is, niet de tendentieuze mediaberichtgeving.

Vragen of wilt u meer weten?

Het dossier over granuliet beslaat inmiddels honderden documenten. Deelonderzoeken, integrale onderzoeken, juridische uitspraken, uitspraken van het bevoegd gezag en van bewindspersonen. Als u op zoek bent naar een specifiek onderwerp, neemt u dan contact op met Bontrup/GIB via office@bontrup.com of +31203344868.

Wij helpen u graag verder.

Publicatiedatum: 19 april 2023